درمان آرتروز زانو با سلول بنیادی با هدف ترمیم و بازسازی بافت‌های فرسوده زانو و کاهش درد ناشی از ساییدگی مفصل انجام می‌شود. در این روش، سلول‌های زنده و فعال از بدن خود بیمار گرفته شده و به ناحیه آسیب دیده تزریق می‌شوند تا روند ترمیم طبیعی بدن فعال شود. این تکنیک می‌تواند بدون نیاز به جراحی‌های پیچیده، به بهبود حرکات مفصل و کاهش علائم آرتروز کمک کند. برای اشنایی بیشتر با این روش درمانی تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
مزایا و معایب تزریق سلول‌های بنیادی برای آرتروز زانو
درمان آرتروز زانو با استفاده از سلول‌های بنیادی، یک رویکرد بازساختی است که هدف آن تحریک ترمیم غضروف آسیب دیده و کنترل پاسخ‌های التهابی مفصل است. این روش بیشتر با استفاده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) که از مغز استخوان یا بافت چربی استخراج می‌شوند انجام می‌گیرد. در اینجا مزایا و معایب این درمان نوین را با نگاهی علمی‌تر بررسی می‌کنیم:
مزایا درمان آرتروز زانو با سلول بنیادی
- کاهش التهاب داخل مفصلی: سلول‌های بنیادی دارای اثرات ضدالتهابی هستند که می‌توانند به کاهش درد و خشکی مفصل در بیماران مبتلا به آرتروز کمک کنند.
- پتانسیل ترمیم غضروف: یکی از اهداف اصلی این درمان، تحریک سلول‌ها برای ترمیم ماتریکس خارج سلولی غضروف است. هرچند این ترمیم در مراحل اولیه یا متوسط آرتروز بیشتر مشاهده می‌شود.
- غیرتهاجمی بودن روش: بر خلاف عمل جراحی تعویض مفصل، تزریق سلول‌های بنیادی با حداقل دست‌کاری تهاجمی انجام می‌شود و نیازی به بستری ندارد.
- کاهش مصرف داروهای ضد درد: بسیاری از بیماران بعد از این درمان نیاز کمتری به مصرف داروهای خوراکی یا تزریقی خواهند داشت. این موضوع می‌تواند عوارض جانبی ناشی از مصرف طولانی مدت داروها را کاهش دهد.
- قابلیت تکرارپذیری: در صورت نیاز، تزریق سلول‌های بنیادی به زانو می‌تواند در فواصل زمانی مشخص تکرار شود، بدون این که بیمار را وارد فازهای درمانی سنگین‌تر کند.
معایب سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز زانو
- پاسخ درمانی متغیر: نتایج این درمان به عوامل متعددی مانند شدت آرتروز، سن بیمار، منبع استخراج سلول‌ها و وضعیت سیستم ایمنی بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان برای همه بیماران نتیجه‌ای یکنواخت انتظار داشت.
- هزینه بالا: تجهیزات پیشرفته، آماده سازی آزمایشگاهی سلول‌ها و تکنیک اجرای دقیق این روش، باعث می‌شود هزینه آن نسبت به روش‌های رایج مانند فیزیوتراپی یا تزریق کورتون بالاتر باشد.
- عدم تأیید قطعی توسط تمام مراجع پزشکی: گرچه مطالعات زیادی اثرات مثبت این روش را تأیید کرده‌اند، اما هنوز در بسیاری از کشورها درمان استاندارد محسوب نمی‌شود و گاید لاین‌های بین المللی درباره آن محافظه کارانه عمل می‌کنند.
- احتمال بروز واکنش موضعی: بعد از تزریق، برخی بیماران ممکن است دچار التهاب گذرا، تورم یا درد در محل مفصل شوند. البته این عوارض خود محدود شونده هستند.
- عدم پاسخ مناسب در مراحل پیشرفته آرتروز: در افرادی که غضروف مفصل کاملا از بین رفته یا دچار تغییرات استخوانی شدید هستند، این درمان تاثیر چندانی نخواهد داشت و جراحی پیشنهاد می‌شود.
عملکرد سلول‌های بنیادی در مقابله با آرتروز زانو
سلول‌های بنیادی از جمله سلول‌هایی هستند که در مراحل ابتدایی رشد قرار دارند و توان تبدیل به انواع مختلف سلول‌های تخصصی را دارند؛ از جمله سلول‌های استخوان ساز، غضروف ساز یا حتی ماهیچه‌ای. این ویژگی باعث شده تا نگاه‌ها به سوی آن‌ها به عنوان گزینه‌ای برای درمان بیماری‌های مفصلی جلب شود.
آرتروز یکی از اختلالات مزمن مفاصل است که در اثر از بین رفتن پوشش نرم میان استخوان‌ها شکل می‌گیرد. این لایه نرم که ساختاری شبیه بالشتک دارد، مانع تماس مستقیم استخوان‌ها با یکدیگر می‌شود. با بالا رفتن سن یا وارد آمدن فشارهای مکرر به مفصل، این پوشش به مرور از بین می‌رود و درد، محدودیت حرکتی و التهاب به وجود می‌آید.
در روش درمانی مبتنی بر سلول‌های بنیادی، این سلول‌ها از بدن خود فرد برداشته شده و به ناحیه آسیب دیده تزریق می‌شوند. هدف از این تزریق، تحریک بدن برای ترمیم لایه نرم و کاهش علائم ناشی از تخریب مفصل است. این رویکرد به خصوص در مراحل اولیه یا متوسط آرتروز بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در برخی بیماران باعث کاهش علائم می‌شود.
بیشتر بخوانید: تزریق سلول‌های بنیادی به شانه
عوارض احتمالی سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز زانو
با وجود آن‌که درمان آرتروز زانو با سلول بنیادی روشی نوین و غیرتهاجمی به شمار می‌رود، اما این روش نیز ممکن است با برخی پیامدها همراه باشد. میزان بروز این عوارض وابسته به شرایط بدنی فرد، نحوه استخراج و تزریق سلول‌ها و تجربه تیم درمان است. در ادامه به مهم‌ترین مواردی که ممکن است بعد از این درمان مشاهده شود اشاره می‌شود:
- درد و تورم موقتی در ناحیه تزریق: در ساعات یا روزهای ابتدایی بعد از تزریق، برخی بیماران دچار ناراحتی یا التهاب موضعی می‌شوند.
- عفونت: هرگونه ورود به بافت بدن می‌تواند خطر بروز عفونت را به همراه داشته باشد، به خصوص اگر شرایط استریل به درستی رعایت نشود.
- واکنش بدن نسبت به تزریق: با وجود اینکه سلول‌ها از بدن خود فرد تهیه می‌شوند، در برخی موارد ممکن است واکنش‌های غیرمنتظره یا تحریکات بافتی ایجاد شود.
- عدم پاسخ مناسب به درمان: همه افراد پاسخ یکسانی به این روش نمی‌دهند؛ در برخی بیماران ممکن است هیچ تغییری در علائم ایجاد نشود.
- هزینه بالا نسبت به روش‌های معمول: این روش هنوز تحت پوشش بسیاری از بیمه‌ها قرار نگرفته و از نظر اقتصادی ممکن است برای برخی بیماران محدودکننده باشد.
- نیاز به تکرار درمان: در بعضی موارد، نتایج ماندگار نیست و ممکن است نیاز به تزریق‌های بعدی احساس شود.
سخن پایانی
برای درمان آرتروز زانو با سلول‌های بنیادی، این روش به‌عنوان یک انتخاب نوآورانه و غیرتهاجمی، در بسیاری از موارد توانسته است نتایج امیدوارکننده‌ای به همراه داشته باشد. با این حال، مانند هر روش درمانی دیگری، سلول درمانی نیز ممکن است با چالش‌ها و عوارضی همراه باشد که نیاز به بررسی دقیق و مشاوره با پزشک متخصص دارد. با توجه به اینکه این روش هنوز در مراحل تحقیقاتی و توسعه قرار دارد، تصمیم‌گیری درباره استفاده از آن باید با در نظر گرفتن شرایط خاص هر بیمار و تحت نظر پزشک انجام گیرد.
