دیسک کمر، یکی از مشکلات شایع در ستون فقرات انسان است که ممکن است تاثیرات جدی بر روی کیفیت زندگی افراد بگذارد. این مشکل اغلب به عنوان یک اختلال در ساختارهای مهم کمری شناخته می‌شود که می‌تواند به علت فشار غیرمعمول و یا حرکات نادرست، به وجود بیاید. از میان علل احتمالی می‌توان به نشستن طولانی، حمل و جابه‌جایی اشیاء سنگین، و یا فعالیت‌های ورزشی نادرست اشاره کرد. در این مقاله، به بررسی علل و مهم ترین علائم ابتلا به دیسک کمر می‌پردازیم.
دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر یا همان “اسکیاتیکا” یک وضعیت دردناک است که به عنوان درد اعصاب اسکیاتیکا شناخته می‌شود. در این حالت، عصب اسکیاتیکا که از اسپینال کورد (نخاعی) از قسمت پایینی فقرات (کمر) می‌آید، تحت فشار یا تحریک قرار می‌گیرد. این ممکن است به علت فشار مستقیم بر روی عصب یا التهاب اطراف آن باشد.
چرا دچار دیسک کمر می شویم؟
دیسک کمر ممکن است به دلیل چندین عامل متفاوت اتفاق بیافتد. در زیر، برخی از عوامل مهمی که می‌توانند باعث بروز مشکلات دیسک کمر شوند آورده شده است:
🔵 پیری: با افزایش سن و ورود به دوران پیری، دیسک ها ممکن است انعطاف پذیری خود را از دست بدهند و ضعیف تر شوند. این امر می‌تواند به خشک شدن و تغییر شکل دیسک ها منجر شود.
🔵 آسیب‌های فیزیکی: ضربه‌ها، سانحه‌ها، یا فشار مکرر بر روی ناحیه کمر می‌توانند باعث آسیب به دیسک ها شوند.
🔵 ژنتیک: عوامل ژنتیکی همچون ویژگی‌های ساختاری دیسک‌ها و نحوه تاثیر ژن‌ها بر فعالیت عضلات و استخوان‌ها نیز می‌توانند نقش داشته باشند.
🔵 فشار بر دیسک ها: نحوه حمل و نقل اشیاء سنگین، حرکات نادرست، یا نشستن بر روی دیسک‌ها بدون تکیه گاه، ممکن است باعث فشار غیرطبیعی بر دیسک‌ها شود.
🔵 چاقی: وزن بیش از حد می‌تواند به افزایش فشار بر دیسک‌ها و ناحیه کمر منجر شود.
🔵 فعالیت بدنی نامناسب: انجام نادرست و غیر اصولی حرکات ورزشی یا فعالیت‌های روزانه می‌توانند به آسیب دیدن دیسک‌ها منجر شوند.
توجه به این نکات و اتخاذ سبک زندگی سالم و فعال می‌تواند به پیشگیری از مشکلات دیسک کمر کمک کند. همچنین، مشاوره با پزشک در مورد شرایط خاص هر فرد و نیازهای ویژه‌اش نیز مفید است.
انواع دیسک کمر که شاید نمی شناختید!
دیسک کمر از نظر ویژگی‌ها و مشخصات مختلف می‌تواند انواع متعددی داشته باشد. برخی از انواع اصلی دیسک کمر عبارتند از:
دیسک فتق شده (Herniated Disc)
دیسک فتق شده که به عنوان دیسک پاره شده نیز شناخته می شود، وضعیتی است که در آن هسته نرم داخلی (هسته) یک دیسک بین مهره ای از طریق پارگی یا ضعف در لایه بیرونی سخت (آنولوس فیبروزوس) بیرون زده است. وقتی که حلقه خارجی ضعیف می‌شود یا ترک می‌خورد، ممکن است ماده ژله‌ای داخلی به خارج از دیسک بیرون برآید و فشار یا تحریک به اعصاب اطراف وارد می‌کنند. دیسک فتق شده صرفا دچار پارگی در لایه بیرونی شده است. این بیرون زدگی می تواند اعصاب نخاعی را در نزدیکی خود فشرده یا تحریک کند و منجر به درد، بی حسی و ضعف در قسمت های مختلف بدن شود
دیسک بزرگ شده (Bulging Disc)
دیسک کمر بیرون زده یا برآمده (Bulging Disc) وضعیتی است که در آن بخشی از مرکز نرم (هسته) یک دیسک بین مهره ای از شکاف یا پارگی در لایه بیرونی سخت (آنولوس فیبروزوس) دیسک بیرون زده و بر روی اعصاب نخاعی فشار وارد می کند. این عارضه با عناوین دیگری مانند فتق دیسک (Herniated Disc) یا پرول apsed disc نیز شناخته می شود در این حالت، دیسک به طور یکنواخت به بیرون بزرگ می‌شود، اما هنوز درون پوسته خود باقی می‌ماند. این ممکن است فشار بیشتری به عصب‌ها وارد کند.
دیسک گم شده یا بیرون زدگی دیسک (Slipped Disc)
دیسک ها نمی توانند به طور کامل از جای خود “سر بخورند” بلکه به دلیل پارگی در لایه بیرونی دیسک، بخشی از محتوای داخلی نرم آن (هسته) به بیرون زده و بر روی اعصاب نخاعی فشار وارد می کند.
این عارضه که با نام های بیرون زدگی دیسک، فتق دیسک یا پرول apsed disc نیز شناخته می شود، می تواند باعث ایجاد درد، بی حسی و ضعف در نواحی مختلف بدن بسته به محل و شدت بیرون زدگی شود.
دیسک دگرجو (Degenerative Disc)
دیسک دژنراتیو، که اغلب به عنوان بیماری دیسک دژنراتیو (DDD) شناخته می شود، وضعیتی است که در آن دیسک های ستون فقرات با گذشت زمان ضعیف و تخریب می شوند. این دیسک ها مانند بالشتک بین مهره های ستون فقرات عمل می کنند و انعطاف پذیری، جذب ضربه و پشتیبانی را در طول حرکت فراهم می کنند. این نوع دیسک کمر به دلیل پیری، سایر تغییرات طبیعی یا آسیب‌ها کاهش کیفیت و انعطاف پذیری خود را از دست داده و ممکن است منجر به درد و علائم مختلف شود.
بیشتر بخوانید: درمان های PRP در ارتوپدی
مهم ترین علائم ابتلا به دیسک کمر چیست؟
علائم دیسک کمر می‌توانند متنوع باشند و به عوامل مختلف بستگی دارند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین علائم ابتلا به دیسک کمر ذکر شده‌اند:
- درد شدید در کمر و پهلو: درد معمولاً از ناحیه کمر آغاز می‌شود و به سمت یک پا یا دو پا گسترش پیدا می‌کند.
- تیر درد در ساق یا پا: در برخی از موارد، درد ممکن است به شکل تیرهایی یا الکتریکی از ناحیه کمر به سمت پا یا ساق گسترش یابد.
- ضعف عضلات: افت قدرت عضلات ناحیه کمر و پا می‌تواند یک نشانه باشد. این افت قدرت ممکن است منجر به مشکلات در حرکت، تعادل، یا حتی کاهش توانایی برخی از فعالیت‌ها شود.
- کاهش حس در ناحیه تحتانی بدن: افتراق در حس یا کاهش حس در ناحیه پاها یا پا ممکن است اتفاق بیفتد.
- سختی در حرکت‌های پا: حرکت پاها با مشکل و سختی انجام شود، به ویژه در مواقعی که فشار به عصب اسکیاتیکا اعمال می‌شود.
- تغییر در حرکت و انعطاف پذیری: کاهش توانایی در انجام حرکات خاص، مانند خم شدن یا چرخش بدن، نیز از علائم ممکن است.
در هر صورت، در صورت تجربه هرگونه علامت یا عارضه مشکوک، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و ارزیابی دقیق و تشخیص حرفه‌ای دریافت نمایید.
آیا دیسک کمر دردناک است؟
دیسک کمر معمولاً باعث درد شدید و ناراحتی می‌شود. وقتی دیسک فاصله بین دو مهره فقرات کمر را فشار می‌دهد یا عصب‌های اسکیاتیکا (عصبی که از ناحیه کمر می‌آید) را فشار می‌آورد، علائمی همچون درد کمر، تیر کشیدن، ضعف عضلات و سایر علائمی که پیش تر به آنها اشاره شد، حس می شود.
درد ممکن است در ناحیه کمر آغاز شود و به سایر نواحی بدن گسترش یابد. این درد معمولاً به دلیل فشار بر روی عصب‌ها یا التهاب ناشی از آسیب به دیسک ایجاد می‌شود. همچنین، میزان درد و ناراحتی ممکن است بستگی به شدت و نوع مشکل در دیسک، فرد، و شرایط محیطی داشته باشد.
چگونه تشخیص داده می شود که به دیسک کمر مبتلا هستیم؟
اگر در صورت مشاهده هریک از علائم دیسک کمر که به آن اشاره شد، لازم است به بهترین متخصص ارتوپد در قوچان مراجعه کنید. برای آنکه پزشک بتواند تشخیص مناسبی از وضعیت شما داشته باشد، ابتدا اقدام به انجام آزمایش هایی می کند و با استفاده از نتیجه آن ها تشخیص نهایی را انجام می دهد.
